KÜTAHYA YEŞİL MİNARENİN KAPALI VE AÇIK ŞEREFELİ DİNAMİK DAVRANIŞLARININ KARŞILAŞTIRILMASI

Abstract

Anadolu’da farklı mimari ve yapısal özelliğe sahip birçok Osmanlı minaresi yer almaktadır. Ancak kapalı şerefeli mimariye sahip minare örneklerine oldukça nadir rastlanmaktadır. Bu yüzden kapalışerefeli minarelerin olası depremlere karşı korunması amacıyla sismik analizden önce yapım tekniğinin araştırılması, dinamik karakteristiğinin belirlenmesi gereklidir. Bu çalışma; Kütahya ilinde yer alan kapalı şerefeli Yeşil cami minaresinin mevcut durumu hakkındaki genel bilgileri ve minarenin şerefesi açık veya kapalı olması durumunda yapının dinamik davranışındaki değişimleri kapsamaktadır. Tarihi minareler izotropik olmayan malzeme özelliklerine, karmaşık rijitlik ve mesnet koşullarına sahiptir. Bu yüzden araştırmada, dinamik karakteristiklerin belirlenmesine dayalı deneysel modal analiz yöntemlerinden birisi olan çevresel titreşim deneyi uygulanmıştır. Deney, iki farklı tipte ivmeölçer kullanılarak gerçekleştirilmiş ve sonuçlar birbiriyle karşılaştırılmıştır. Tarihi minarenin sayısal olarak dinamik davranışını değerlendirmek için ise yapının sonlu elemanlar modeli Abaqus programında oluşturulmuştur. Model, çevresel titreşim deneyi sonuçlarıyla güncellenerek mevcut minarenin malzeme özellikleri ve mesnet koşulları belirlenmiştir. Daha sonra aynı malzeme ve geometrik boyutlar kullanılarak minare açık şerefeli olarak modellenmiş ve modal analiz gerçekleştirilmiştir. Her iki modelden elde edilen mod şekilleri ve modal frekansları karşılaştırılarak kapalı ve açık şerefenin minarenin dinamik davranışına etkisi yorumlanmıştır. Ayrıca seçilen elastik ivme spektrumları dikkate alınarak, birinci ve ikinci mod için iki minare türünde oluşacak yatay yük değişim oranları karşılaştırılmıştır.