Tedarikçi seçiminde z-sayıları temelli bulanık çok ölçütlü karar verme yaklaşımları ve bir uygulama

Abstract

İşletmelerin kısa ve uzun süreli amaçlarına ulaşmasında ve performansını iyileştirmesinde, tedarikçi seçimi ile başlayan tedarik zinciri yönetiminin önemli bir rolü vardır. Tedarikçi seçimi, işletmenin mevcut planları doğrultusunda alternatif tedarikçiler arasından kendisine rekabet üstünlüğü sunacak en uygun tedarikçiyi seçmesidir. Bundan dolayı tedarikçi seçimi problemi, fiyat, kalite, teslimat ve tedarikçi yeterliliği gibi çok sayıda faktörün dikkate alınmasını ve en iyi olanının seçimini gerektiren bir çok ölçütlü karar verme problemidir. Z-sayıları genel olarak bilginin güvenirliği konusuyla ilgilidir. Literatürde tedarikçi seçimi problemi için birçok çalışmalar yapılmıştır. Ancak tedarikçi seçiminde Z-sayıları temelli çok ölçütlü karar verme yöntemleri ile analiz edildiği çalışmalara pek rastlanılmamıştır. Bu nedenle tedarikçi seçimi için bilginin güvenirliğini gösterecek bir çalışmaya ihtiyaç duyulduğu tespit edilmiş ve Z-sayıları ile ilgili çalışmanın yapılmasına karar verilmiştir. Bu çalışmada üretim alanında faaliyet gösteren bir işletme için en iyi tedarikçi seçimi, üç adet alternatif tedarikçi ve beş adet ana ölçüte göre çok ölçütlü karar verme yöntemlerinden AHS, Bulanık AHS, Bulanık TOPSIS, Z-AHS ve Z-TOPSIS yöntemleri kullanılarak yapılmıştır. Çalışmanın sonucunda, her beş yöntemle çözülen problemde, firma için en uygun alternatif seçilmiş ve ortak bir tedarikçinin uygun olduğu kararına varılmıştır. Ayrıca, önerilen çok ölçütlü model ile firmaların tedarikçi seçimi problemi için sistematik bir yaklaşım önerilmiş, literatürde henüz yaygın olmayan Z-sayılarının da tedarikçi seçimi probleminde kullanılabilirliği gösterilmiştir.

Supply chain management starts to choosing supplier. It is significant to reach their long and short term aims and to increase their performance. Accordingly, supplier selection problem is a multi-criteria decision method which is consider some criterias like product cost, quality, delivery and supplier qualification. A Z-number relates to the issue of reliability of information. In literature, many studies have been done for the supplier selection problem. However, there are not many studies in which supplier selection is analyzed with Z-numbers based multi-criteria decision making methods.For this reason, it has been determined that there is a need for a study that will show the reliability of the information for supplier selection and it has been decided to conduct a study on Z-numbers. In this thesis, there is a company which is carry on a business production industry. There are three alternative supplier and five main criterions to find suitable supplier for his company by way of AHP, Fuzzy AHP, Fuzzy TOPSIS, Z-AHS and Z-TOPSIS methods. As a result of thesis, problem is solved with five different methods and choosed a suitable mutual supplier. In addition, with the proposed multi-criteria model, a systematic approach is proposed for the supplier selection problem of the companies, and the usability of Z-numbers, which are not yet common in the literature, in the supplier selection problem is shown.